Zaburzenia i niepożądane zachowania koni cz. 1

Od setek lat obserwuje się zaburzenia behawioralne u koni. 

Wszelkie odbiegające od normy zachowania po dziś dzień określa się mianem narowów. Jednak to określenie jest błędne, ponieważ narzuca myśl, że to koń jest odpowiedzialny za swoje „złe” zachowanie, co może prowadzić do fałszywych wniosków na temat jego powstawania, terapii czy profilaktyki. 

U zwierząt mogą występować zmiany procesów psychicznych uzewnętrzniające się pod wpływem złych warunków utrzymania, jako różnego rodzaju zachowania. Zmiany te mogą przybierać formy patologiczne i odbiegać od pierwotnych, właściwych gatunkowo i płciowo rodzajów behawioru, uznawanych za wzorcowe, czyli celowe i potrzebne ze względu na swoją rolę w prawidłowym funkcjonowaniu u pojedynczego osobnika, jak i w stadzie zwierząt.

Dlatego coraz częściej stosuje się określenia „zaburzenie zachowania”, gdy mowa o stereotypiach/nałogach, oraz „zachowanie niepożądane”, kiedy chodzi o narowy.

Stereotypie to proste zrytualizowane, rytmicznie powtarzane czynności, których źródła tkwią w zachowaniu zdrowego i prawidłowo funkcjonującego osobnika w środowisku podczas poszukiwania i pobierania pokarmu, eksploracji otoczenia, zabawy, obrony czy o charakterze higienicznym. Jednak czynności te są ich motoryczną bezmyślną formą nie prowadzącą do zaspokojenia końskich potrzeb. Ale stereotypie nie muszą być „nienormalne”. W zasadzie mogą być normalnymi zachowaniami koni w warunkach stresowych. Stereotypie świadczą o zaburzeniu procesów psychicznych, powstałych na tle nadmiernego pobudzenia układu nerwowego przez nadmiar bodźców, lub przeciwnie – przez brak odpowiedniej stymulacji, skutkując nudą i frustracją. Są one porównywane w medycynie człowieka do zaburzeń psychicznych w formie natręctw lub obsesji, na przykład w początkach schizofrenii czy autyzmie.

Stereotypie występują u koni, które nie potrafią się przystosować do warunków w jakich żyją. Są one sygnałem, że koń próbuje poradzić sobie z jakimś konfliktem, niepewnością lub ograniczeniem. 

Uważa się, że występowanie stereotypii szkodliwie wpływa na zdrowie koni oraz znacznie obniża ich wydajność, wartość użytkową i hodowlaną - jednak zaburzenia zachowania wyrządzają mniejsze szkody zdrowotne niż się powszechnie przypuszcza. W pojedynczych przypadkach owszem, można stwierdzić pewną zależność między zaburzeniem a problemem zdrowotnym, lecz badania naukowe nie udowodniły takiego powiązania. 

Z badań kwestionariuszowych wśród członków brytyjskiego stowarzyszenia National Racehorse Trainers Federation wynika, że konie wyścigowe obarczone stereotypiami, nie są bardziej podatne na choroby i biegają tak samo wydajnie jak konie w pełni zdrowe.

Zobacz też:

Zaburzenia i niepożądane zachowania koni cz. 2

Diagnozowanie, terapia i profilaktyka problemów zachowania
O tarzaniu się słów kilka